برگزاری مراسم « ما بنی اسد » در سرخنکلا

  یکی از آداب و رسوم پر معنی سرخنکلایی ها در ماه محرم ، برگزاری مراسمی با عنوان «ما بنی اسد» در شام یازدهم محرم یعنی شب بعد از شام غریبان است. به دلیل اینکه یکی از مخاطبین وبلاگ سوالی دراین خصوص پرسیده بودند، بر آن شدم تا توضیحی درباره آن بنویسم که البته حتما نیاز به تکمیل یا تصحیح توسط شما هم دارد.

 اولا اینکه تا جایی که من در آداب و رسوم عزاداری مناطق مختلف کشورمان دقت کرده ام و هم اکنون نیز چندین سال است که در جایی هستم که عزادارانی از دهها و بلکه صدها نقطه از جهان تشیع برنامه های خود را برگزار می کنند تاکنون چنین برنامه ای را جز از سوی مردم سرخنکلای خودمان، از مردم جای دیگری ندیده ام.

  همین نکته ظریف که مردم سرخنکلا با هوشمندی و تفکر بزرگان فرهنگی خود چنین مراسمی را برگزار می کنند نشان دهنده دقت آنها در تاریخ کربلاست و همچنین از این جهت که عزاداری و همنوایی با این مصیبت اهل بیت(علیهم السلام) را ختم به روز و شب عاشورا نمی کنند نیز، نشان دهنده عمق پیوند آنها با بازماندگان این حادثه عظیم است.

اما اینکه چرا این مراسم را «ما بنی اسد» نامیده اند، به نظرم می رسد این نام برگرفته از این شعر است که با لحن سوزناک در این مراسم خوانده می شود:

         ما بنی اسد امشب دفن شهدا داریم           از برای دفن شه ناله و فغان داریم(1)

 در تاریخ آمده است که قوم بنی اسد، که مادر امیرالمومنین(علیه السلام) یعنی حضرت فاطمه بنت اسد(سلام الله علیها) از آنها بوده است، دو روز بعد از حادثه عاشورا به منطقه محل حادثه عاشورا می رسند و با راهنمایی و همراهی امام سجاد (علیه السلام) اقدام به شناسایی و تدفین شهدا نموده اند. (مطالب بیشتر در وبلاگ کانون شهید مطهری سرخنکلا)

  در این مراسم نیز که در واقع نوعی از نمایش « تعزیه» است، چند نفر از جوانان اقدام به ساختن و حمل تابوتی نمادین می نمایند که حامل بدن مطهر یکی از شهداست. همراه آنها نیز افرادی بالباس گروه تعزیه هستند که وسایل و لوازم برای غسل دادن شهدا و تدفین آنها مانند ظروف آب و بیل و کلنگ و ... در دست دارند و همه این افراد همانند شبهای دیگر در میان هیئت و همراه با سایر مردم عزادار از مسجدی به مسجد دیگر می روند. دراین میان گاهی در میانه راه و گاهی در حیاط مسجد تابوت را بر زمین می گذارند و مداح شروع به سردادن دم نوحه ای در رثای شهدای کربلا می کند و مردم و خصوصاً جوانان عزادار با حالت «شور» اقدام به پاسخ دادن و تکرار این دم می نمایند.

در طول مسیر حرکت نیز جمعیت این شعر را با صدای بلند می گویند که :

         ما بنی اسد امشب دفن شهدا داریم           از برای دفن شه ناله و فغان داریم

   در همین حال افراد گروه تعزیه نیز بصورت نمادین اقدام به غسل دادن آن شهید در میانه جمعیت می نمایند که شکل گیری چنین فضای نوحه سرایی شورانگیز جوانان همراه با بازسازی صحنه غسل دادن شهدای مظلوم کربلا در تاریکی شب، حالی عجیب در افراد بخصوص آنها که انس و الفت بیشتری با اهل بیت (علیهم السلام) دارند، ایجاد می کند که اشکها جاری می شود و ...

   این حقیر بارها شاهد بوده ام که در حال برگزاری این مراسم زیبا و در عین حال پرمعنی و مفهوم در گوشه و کنار کوچه و خیابان و کنج حیاط مساجد سرخنکلا چه دلهایی در مصیبت خون خدا شکسته و چه چشمهایی که بارانی شده اند ... و همین هاست راز ماندگاری این فرهنگ در مردم ما .

  در پایان یک از تصاویر این مراسم همراه با چند عکس دیگر از هیئات سرخنکلا در روز عاشورا تقدیمتان می کنم. 

پی نوشت:

(1) گاهی گفته می شود: از برای دفنشان ناله و فغان داریم